Amsterdamse ijkmeesters van 1604 tot en met 1819

De koperen gewichten van het Amsterdams gewicht werden geijkt met het Amsterdamse stadswapen, geflankeerd door de initialen van de ijker. De koperen en ijzeren gewichten van het Brabants gewicht werden geijkt met het handje uit het Antwerpse stadswapen, geflankeerd door de initialen van de ijker.
De hier afgebeelde tekeningen van de ijkmeestersmerken zijn schetsen. Het stadswapen, het handje en de vorm van de letters kunnen in werkelijkheid anders zijn. Achter de merken staan de periodes vermeld waarin de ijkmeesters werkzaam waren. Sporadisch worden er ook Amsterdamse gewichten aangetroffen waarop alleen het Amsterdamse stadswapen zonder initialen is afgeslagen. De jaarletter(s) die daarbij is (zijn) afgeslagen, geven in dat geval aan wie de ijker is geweest.


Het stadswapen van Amsterdam

In Amsterdam, de voornaamste koophandelstad van de 17e en 18e eeuw, was het ijkwezen blijkbaar uitstekend georganiseerd. Evert de Marre, lid van de economische tak van de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem, schreef in 1784 in het Bericht van de maaten en gewichten te Amsterdam in gebruik; hunnen oorsprong en inhoud. Zo als hetzelve in dat departement is ingeleverd door Evert de Marre, Lid van den Oeconomischen Tak het volgende:
‘De wyze voorzichtigheid en yver deezer Stads-Regeeringe, in ‘t bepalen en zorgvuldig onderhouden van de wettige lengte, inhoud der Maaten, en zwaarte van ‘t Gewicht; om alle bedrog, zo veel mogelyk voortekomen, moest alle Steden tot voorbeeld dienen.’

1. Adriaen van Keulen (A K) 1604-1620

    2. Jan Adriaensz van Keulen (I A) in of voor 1632-1683
In de collectie van het Internet-museum Oudegewichtjes.nl bevindt zich een
Amsterdams blokgewicht geijkt
in 1632 en 1633 (1633 over1632) door Jan Adriaen
Jansz van Keulen. Hetgeen inhoudt dat van Keulen zeker al in 1632 ijkte.


     3. Adriaen Jansz van Keulen (A I) 1683-1697
Benoemd 22 november 1683, overleden 5 augustus 1697.

       4. Jan Lemmerman (I L) 1697-1717
Benoemd 29 augustus 1697, overleden 28 oktober 1717.

     5.  Abraham Groengraft (G G) 1718-1745
Benoemd 28 januari 1718. Ook stadsijker van het trooise gewicht en
ijkmeester-generaal, overleden 20 januari 1745.

     6. Jacob Mastenbroek (M B) 1745-1776
Benoemd 14 juli 1745, overleden 6 februari 1776.

     7. Remigius Beckel (R B) 1776-1787
Aangesteld 26 november 1776, bedankt 10 augustus 1787.

8. Pieter Anthony Preyselinger (P P) 1787-1790
Aangesteld 14 augustus 1787 waarnemend ijkmeester van 1787-1790 vervolgens assistent van Johan Everwijn Glimmer.

     9. Johan Everwijn Glimmer (I G) 1790-1817
Johan Everwijn Glimmer, benoemd 24 juni 1790, op recognitie van 25 gulden per jaar; ontslagen (om politieke redenen) 11 april 1798. Hersteld 24 september 1798, overleden op 74 jarige leeftijd 16 juli 1817.
In die periode was Jan de Vogel in functie als ijker ad interim.

10. Jan de Vogel (I D V) 1798
Aangesteld  5 juni 1798 in plaats van Johan Everwijn Glimmer, in functie tot de herstelling van Johan Everwijn Glimmer op 24 september 1798.

     11. Jacobus van Vianen (V V) 1817-1820
Aangesteld 1 augustus 1817, op jaarlijkse recognitie van 50 gulden.

Jaarletters Amsterdams en Brabants gewicht (vóór 01-01-1820)
Noch in de keuren van Amsterdam, noch in de oproepingen van de stad Amsterdam tot het laten ijken van de maten en gewichten staat iets over de ijkmerken. De door de Amsterdamse ijkers gebruikte jaarletters op de koperen gewichten met het Amsterdams en Brabants gewicht konden daarom alleen maar worden samengesteld met behulp van enkele overgebleven gewichten waarop vele/lange reeksen ijkmerken waren afgeslagen. Deze jaarletters zijn in de onderstaande tabel vermeld.

Jaarletters die als drukletters worden vermeld zijn jaarletters die nog niet op gewichten zijn aangetroffen. De vorm/ uitvoering van de overige jaarletters zijn wel bekend, deze werden zo op gewichten aangetroffen en nagetekend door o.a. R.J. Holtman. De jaarletter X van 1718 heeft misschien ook bestaan omdat Abraham Groengraft pas op 28-01-1718 werd benoemd. Om identieke redenen geldt dat wellicht ook voor de jaarletters Q van 1655 en T van 1697.
 

      A 1616

     S 1633

       L 1650

      M 1666

     A.J. van Keulen

      B 1617

     T 1634

      M 1651

      N 1667

     E 1683

      C 1618

     V 1635

      N 1652

      O 1668

      F 1684

      D 1619

    W 1636

      O 1653

      P 1669

      G 1685

      E 1620

     X 1637

      P 1654

      Q 1670

      H 1686

      F 1621

     Y 1638

      Q 1655

      R 1671

     I 1687

      G 1622

     Z 1639

      A 1655

      S 1672

      K 1688

      H 1623

     A 1640

      B 1656

      T 1673

      L 1689

      I  1624

     B 1641

      C 1657

      V 1674

      M 1690

      K 1625

     C 1642

      D 1658

      W 1675

      N 1691

      L 1626

     D 1643

      E 1659

      X 1676

      O 1692

     M 1627

     E 1644

      F 1660

      Y 1677

     P 1693

     N 1628

     F 1645

      G 1661

      Z 1678

      Q 1964

     O 1629

     G 1646

      H 1662

      A 1679

      R 1695

     P 1630

     H 1647

      I 1663

      B 1680

      S 1696

     Q 1631

     I  1648

      L 1664

      C 1681

      T 1697

     R 1632

     K 1649

      L 1665

      D 1682

 © oudegewichtjes.nl &
 goudenzilverweging.nl

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  L. Lemmerman   1726   1757   P. Pryselinger   J. van Vianen
 A 1697   1727   1758   1787   1817
 B 1698 1728   1759    1788     1818
 C 1699   1729      1760   1789   1819
 D 1700  1730     1761    1790  1820
 E 1701  1731   1762   J. Glimmer    ----------
 F 1702  1732  1763 1791    ----------
 G 1703  1733  1764   1792    ----------
 H 1704   1734  1765  1793    ----------
  I 1705    1735 1766   1794    ----------
 K 1706  1736 1767   1795    ----------
 L 1707    1737  1768   1796    ----------
 M 1708    1738  1769  G 1797    ----------
 N 1709    1739  1770   1798 *    ----------
 O 1710    1740    1771   1799    ----------
 P 1711    1741  1772   1800    ----------
 Q 1712    1742   1773   1801    ----------
 R 1713    1743  H 1774   1802    ----------
 S 1714    1744   1775  1803    ----------
 T 1715  J. Mastenbroek  R. Beckel 1804    ----------
 V 1716     1745   1776  1805    ----------
 W 1717         1746 1777  1806     ----------
 X 1718    1747  1778   1807    ----------
 A. Groengraft        1748 1779   1808    ----------
 1718      1749  1780   1809    ----------
 1719       1750  1781  1810    ----------
 1720 1751  1782   1811    ----------
 1721 1752  1783   1812    ----------
 1722   1753  1784   1813    ----------
        1723    1754  1785  1814    ----------
 G 1724   1755  1786  1815    ----------
  1725 1756

   ----------

 1816  © oudegewichtjes.nl &
 goudenzilverweging.nl

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* Jan de Vogel was vanaf 05-06-1798 tot 24-09-1798 in de plaats van Johan Everwijn Glimmer als ijker
ad- interim aangesteld.

                                                                                                                        
Trooise jaarletters (vóór 01-01-1820)
Noch de keuren van Amsterdam, noch de oproepingen van de stad Amsterdam tot het laten ijken van de maten en gewichten geven informatie over de ijkmerken. De in Amsterdam door de ijk- en justeermeesters-generaal in de Noordelijke Nederlanden gebruikte jaarletters op de Trooise bronzen en messing gewichten konden daarom alleen maar worden samengesteld met behulp van enkele overgebleven gewichten waarop vele/lange reeksen ijkmerken waren afgeslagen.
Jaarletters die als drukletters worden vermeld zijn jaarletters zijn nog niet op gewichten aangetroffen. De vorm/ uitvoering van de overige jaarletters zijn wel bekend, deze werden zo op gewichten aangetroffen en nagetekend door o.a. R.J. Holtman.
 

 A 1663

    1695   1727   1758  1789

 B 1664

  1696   1728  1759   1790

 C 1665

   1697  1729   1760   1791

 D 1666

  1698  1730   1761   1792

 E 1667

  1699   1731   1762   1793

 F 1668

 O 1700   1732   1763   1794

 G 1669

 A. Groengraft   1733   1764   1795

 J.A. Groengraft

1701   1734   1765   1796

 H 1670

 1702   1735   1766 1797

 J 1671

 1703   1736   1767  S.G. Nagel

 K 1672

  1704   1737   1768  1798

 L 1673

 T 1705   1738   1769   1799

 M 1674

 1706   1739   1770   1800

 N 1675

 1707   1740  P.J. le Cointe   1801

 O 1676

 1708   1741   1771   1802

 P 1677

     1709  1742   1772   1803

 Q 1678

1710   1743   1773   1804

 R 1679

 1711   1744   1774   1805

 S 1680

  1712   1745   1775   1806

 T 1681

  1713   J. L'Amiral   1776   1807

 V 1682

  1714  1745   1777   1808

 W 1683

  1715   1746   1778   1809

 X 1684

  1716   1747   1779   1810

 Y 1685

  1717   1748   1780   1811

 Z 1686

  1718        1749   1781   1812

  1687

 1719   1750  S.G. Nagel a.i.   1813

 B 1688

  1720  1751   1782   1814

  1889

 1721  1752   1783  T.A. Nagel

 D 1690

  1722   1753   1784   1815

  1691

 1723  1754   1785   1816

 F 1692

 1724  1755   1786   1817

  1693

 1725   1756   1787   1818

 H 1694

 1726  1757   1788   1819
 © oudegewichtjes.nl &
 goudenzilverweging.nl

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



Klik hier voor: Arrondissementsijkers