Plaatselijke ijkers en ijkletters van gewichten tot 1820 (zonder Amsterdam).


Op deze pagina; A tot en met M voor N tot en met Z klik hier

Alkmaar
1715 - 1724 Simon Eikelenberg, geboren 16 maart 1663 overleden 4 december 1738

Ameland
Octber 1808 Abe Hendriks. Herijk om de drie jaar. IJkmerk: drie schuine strepen en letter C op loden gewicht
van 1/2 pond; 1748 (in Fries Museum).

Amerongen, Ginkel en Elst
1662, 1664, 1667-1671, 1674, 1676: Anthonis Huyberts van den Doorslagh
[ijkmeesterperiode onbekend]
1662: Dionijs Gerritsz. Rumelaer
1663: Jan van Kesteren
1666: Dionijs Gerritsz. Rumelaer
1669: Jan Dirksz
1670: Huybert van Velpen
1674: Nicolaas van Velpen
1675: Jan Gerrits de Leeuw
1689: Johan Wildeman Wilbrenninck
1689, 1690: Evert de Wael
1689-1693: Evert de Keijser
1691-1693: Hendrik Wijnen
1695: Jan de Ridder
1695, 1699, 1702, 1703, 1710, 1711, 1716, 1720, 1721, 1724, 1727-1732,
1734-1736: Jan Jansz. Bruren (Bruring)
[ijkmeesterperiode onbekend]
1699-1701, 1703-1707, 1711, 1712: Johannes Mattheusz. de Ruyt
1701-1705: Johan Wildeman Wilbrenninck
1702: Jacob Jordensz. Vos
1708: Johan Wildeman Wilbrenninck
1710-1712: Hendrik Reynders van Wessel (Wijssel)
1713-1716: Johan Wildeman Wilbrenninck
1716-1718: Hendrik Reynders van Wessel (Wijssel)
1720, 1721: Johan Wildeman Wilbrenninck
1720-1723: Hendrik Reynders van Wessel (Wijssel)
1724, 1727-1732: Cornelis Vreem (Vereem)
1724, 1727-1731: Jan Dolleron
[ijkmeesterperiode onbekend]
1732, 1734: Arris Tymensen
1737-1741: Zeger van Woudenberg
1742, 1744-1746, 1748-1753: Gerrit van Garderen
1756-1760: Hendrik Versteeg
1759, 1760, 1766, 1767: Cornelis van Boort
[ijkmeesterperiode onbekend]
1762: Gerrit van Garderen
1762-1765: Hendrik Versteeg
1762-1765: Frederik de Ridder
1767: Hendrik Versteeg
1768-1772: Dirk van Guylik
1768-1773: Jacobus de Vries
1773-1784, 1786-1790, 1792, 1794-1799: Godert Dirksz. de Ridder
---
IJkmeesters waarvan de werkzame periode onbekend is:
Aalbert van Brenk
Steven van Brenk
Dirk van Brummelen
Jan Burgstede
Geurt Hendriksz. van Bijler
Jan van Dam
Claes van Dam
Jan Cornelisz. Damen
Aart Dirksz. Davelaar
Matthijs Everts
Huijgh Lansz. Lagerweij
Pieter Langius
Gerrit Stevens de Leeuw [overleden 1703/1704]
Adrianus van Os
Lambert Piccard
Godert Jansz. Quint
Jan Quint [ca. 1661]
Jan Hendriksz. Quint

Amersfoort
14 maart 1603 werden als ijkmeesters 'geadmitteerd' schepen Jacob Van Dam en raedt Thonis Van Donselaar.
In een brief van 10 augustus 1816 van de Burgemeester van Amersfoort ' Aan de commissie voor Maaten en Gewigten te Amsterdam in den Doelen op de Garnalen Markt' wordt als ijker genoemd Cornelis Beek.

Arnhem

In het Gemeente Museum bevindt zich een sluitgewicht van 8 pond 'Arnhems gewigt' en civitas 1753.
IJkletter S van 1752 aangebracht door de ijkmeester-generaal.
In de collectie van het internet-museum oudegewichtjes.nl bevinden zich een acht tal Arnhemse krukgewichten.
Drie gewichten van resp. 1/4 pond, 1/2 pond en 1 pond geijkt met de dubbel koppige adelaar, het stadswapen van Arnhem, 1753 en vijf gewichten resp. 1/2, 1, 2, 3 en 4 pond zijn van latere datum (17)86 en(17)87. Geijkt met de dubbel koppige adelaar, het stadswapen van Arnhem en de hoofdletter A van van de stad Arnhem.

Assen
1770 Albert Bosch. Hij was in 1809 nog in functie.

Assendelft
1812 als ' Personnes chargé de l'étalonnage' worden genoemd
Klaas Kramer, Jan Kroon, Pieter de Boer, Jan de Vries.

Baarderadeel
1807 Marten Lieuwes Faber

De Beemster
In 1812 wordt aan de Prefect van het departement van de Zuiderzee als ijker opgegeven Dirk Ruiter.

Bergum
1805 Popke Popkes

Het Bildt
1809 Bendert Arjens Mieg.

Bolsward
      ?        ? Gerben Lantinga.
      ?-1766 Sipke Poulus. Koperslager. Opvolger van Lantinga.
1766-1786 Tjeerd Romkes Lamringh. Opvolger van Poulus na diens overlijden.
                   Benoemd 10 maart 1766.
1786-      ?  Jan Alberda. Opvolgr van Lamringh na diens overlijden.
                   Benoemd 20 februari 1786
1795-      ?  Jan Sjoerds.
 

   Breda
De controle op de in kleinhandel gebruikte gewichten berustte omstreeks
het midden van de 16e eeuw bij het college van de Lakenhal.
1579-      ? Peter Jacob Ysacxs
1689-1705 Johnnes van de Lemmer
1697-1703 Hendrick Wolfferts
      ?-1702 Adriaen Stickers
1702-1727 Nicolaes van Rosmalen
1703-      ? Arnoldus Dons
1705-      ? Thoms Spronk
1727-1760 Pieter van Rosmalen
                  Severijn Speeck
1727-      ? Pieter Eeltjens
1760-1795 Adrianes Verlegh
1795-      ? Johannes van Seeters. Herbenoemd 19 jan. 1815.

Standaarden
Waarschijnlijk was er voor 1532 reeds een pijlgewicht van 8 pond Keuls als standaard aanwezig want in 1587 is er een tweede dergelijk 'gedateerd de date XV CXXIII in chijfferlettre, getekeekent met de waepenen van Coelen, Antwerpen ende Breda, Den anderen, die den outsten schijndt te zijnen, is zonder marck oft waepen; ende zijn in de swaertte accorderende'.
In 1663 werd een nieuw pijlgewicht van 8 pond als standaard in ebruik genomen. In 1722 waren nieuwe standaarden niodig. In de jaren 1766-1767 werd het stadhuis verbouwd en toen waren de leggersvan De Lakenhal, die in het stadshuis was gevestigd, verloren geraakt.

Adrianus Swagemakers, een de gezworenen van De Lakenhal, werd met de ijkmeester Verlegh naar Antwerpen gezonden om nieuwe pijlen te halen van 50, 25 en 8 pond die bij de ijkmeesters berustte, was volgens de eerstgenoemde 'versleten en gans niet juist'.

Jaarletters
Oorspronkelijk werd te Breda het jaartal, tenminste bestaande uit de twee laatste cijfers daarvan, als goedkeuringsmerk gebruikt, Van 1777 af werden de jaarletters door De Lakenhal vastgesteld. Het is vreemd dat daarbij niet de volgorde van het alfabet in acht werd genoemen. De volgende jaaarletters van Breda zijn bekend.

1777 Z - 1778 B - 1779 W - 1780 A - 1781 H - 1782 K - 1783 C - 1784 O - 1785 X - 1786 N  - 1787 S -
1789 T - 1790 P - 1791 D - 1792 E - 1793 M - 1794 Q - 1816 X -  1820 E - 1825 G - 1826 Z - 1827 A -
1829 C          

Brielle
Hier wordt in 1541 Geryt Jansze genoemd als ijker van tinnen en koperen maten en van alle gewichten.

Coevorden
1795 Jan Woltersom, hij was in 1809 nog in functie.

Dantumadeel
1809 Oene Uiterdijk

Delftshaven
1780 Jan van Bommel

Delft

 1537-1538

 Joost Hubrechtsz,

 1537-1542

 Stephen Fransz.

 1538-1553 

 Adriaen Hubrechtsz.

 1542-1570

 Cornelis Claresz ijkt met initialen CC

 1542-nog in 1599

 Joost Jansz.

 ****-1573 

 Louris Maertensz.

 1574-1585

 Geleyn Joosten.

 1585-nog in 1599

 Andries Arentsz.

 ???? -1706 

 Dirk van der Piet.

 ***±-1714

 Hendrik Hommel.

 1707-1720

 Johan de Kok (voor rekening van de Wed. Hendrik Hommel).

 1719-1729 

 Abraham Biddaf.

 1721-1728 

 Jacob van Tertoolen.

 1728-1770 

 Martinus Buiteweg.

 1729-1766   

 Willem Wensing.

 1766-na 1793

 Hermanus (van) Steenwijk.

 1770-1766    

 Jacobes Johannes Buyteweg.

 1776-na 1793

 Willem van Rijswijk.

Standaarden
Van Swindenheeft de standaarden op het stadhuis te Deft onderzocht. Als zodanig waren aanwezig voor het 'Huis-gewigt' een pijl van 16 pond en koperen blokgewigten', waarmeehij waarschijnlijk krukgewichten bedoelt, van 50, 25, 10, 4, en 2 pond. Over het eerst genoemde gewicht schrijft Van Swinden: 'Deeze pyl is zeer net gemaakt, en alle stukken volkomen gaaf, uitgezonderd het holle Mark, dat van onderen met Soldeersel gelapt is; het draagt het jaartal van 1685, en de stukken zijn van binnen geyky met een handje tusschen de letters A.I. en boven hetzelve, op eenigen afstand, de letter G. het handje met de initialen A.I. is zonder twijfel het merk van de Amsterdamse ijker Adriaen Jansz. van Keulen; de G is een jaarletter van 1685. Tenslotte waren er ook standaarden van het 'Waag- of Negotie-Gewigt', 'stukken Blok-Gewigt van 1 tot 50 pond.
IJkmerk: Wapen van Delft. Jaarletters: G, D, P op loden gewichten.

   Den Haag (zie ook 's-Gravenhage)
Bij een onderzoek in het Gemeente archief van Den Haag bleek dat daar ook jaarletters werden gebruikt. Een publicatie van burgemeesteren uit het jaar 1670 schrijft voor dat de maten, ellen en gewichten moeten worden voorzien van de 'letter van dese Jaere'. In veel latere publicaties wordt de letter ook genoemd en daardoor kon voor de jaren 1735-1825 de volgende lijst worden opgesteld.
IJkmeesters
1717-1740 Govert van Berten. Benoemd 2 april 1717.
1740-1795 Joachim Lodewijk Loose
1795-1797 Andries Colombon. Deze komt in 1795 in de Herenboekjes reeds als ijker voor.
1816-1820 Pieter Rombouts. Benoemd 26 juli 1816. In 1820 benoemd tot adjuct-ijker in het arrondissement Den Haag. De ijkmeesters te Den Haag waren tevens concierge van het raadhuis.
Standaarden
'Door de vreindelykheid van den Ykmeester der Maaten en Gewigten in den Haag, Colombon, is het my geoorloofd gewesste de Standaards der Gewigten die in zyne bewaaring zyn nategaan', schrijfyt Van Swinden. Het waren koperen "blokgewichten" waarmee waarschijnlijk krukgewichten zijn bedoeld, van 15, 10, 5, 4, 3, 2, en 1 pond. Kopergietersmerk haan, waarvan alle onderdelen waren gestempeld met een ooievaar, het wapen van Den Haag.
Jaarletters                     
1737 B, 1741 D, 1743 E, 1745 F, 1749 H, 1751 K, 1757 N, 1759 O, 1761 P, 1763 Q, 1765 R,
1767 S, 1769 T,  1771 V, 1773 W, 1775 X, 1777 Y, 1779 Z, 1789 E, 1797 I, 1799 K, 1803  M,
1805 N, 1807 O, 1809 P, 1811 Q.

Deurne
1664-?        Jan van den Bosch
1664-?        Hendrik Jansen van Schaijk
ca 1656       Daniël Gerits
1679-?        Evert Goloffs
1679-1713  Goort Jacobs
1717-1759  Cornelis de Loyer
ca 1772       Balthazar van Schaijk
1793-1806  Michiel van Schaijk
1806-?        Adriaan Jan Ansems van de Mortel aangetld 30 november 1806

Vanouds was de aanstelling en beëdiging van een ijkmeester het recht van de plaatselijke heer. Ofschoon de ijkmeester van de Meierij nooit in Deurne zijn ambt had uitgeoefend, zond deze op 18 mei 1755 een schrijven aan de Deurnese regenten, dat hij van plan was een ijk te komen doen binnen Deurne en Liessel. Meteen besloot men in Deurne om in Den Haag te protesteren tegen deze inbreuk op het oude plaatselijke recht. Het geschrift werd al op 23 mei voor advies naar de gedeputeerden inzake de Meierij gestuurd, maar zij wisten blijkbaar niet goed wat ze met deze zaak moesten doen, er volgde ten minste geen beslissing. In Deurne bleef men niet kalm afwachten maar werden de beste rechtsgeleerden in de arm genomen. De Bossche advocaat meester Antoni van Heurn gaf op 15 april 1757 het volgende schriftelijk advies:

'Naa mijne gedagten is er niet anders op, als dat men hem, den ijkmeester, zijne functie laat exerceren dog tegelijk zorge draagt, dat het regt van den Heer en de Regenten geconserveert blijve'.

Op 24 maart 1755 werd Deurne door Den Haag in het ongelijk gesteld en met een besluit van 26 november 1756 in de hand kon de ijkmeester van de Meierij, Willem Boekholt, zijn ambt in Deurne gaan uitoefenen.
In Deurne meende men ter conservatie van haar regt een rechtszaak te moeten beginnen. Op 19 april 1757 werd besloten dat de daaraan verbonden kosten half om half door de heer van Deurne en de gemeente Deurne en Liessel gedragen zouden worden. Deurne verloor in 1763 uiteindelijke de zaak, die maar liefst 1200 gulden kostte.
De procedure schijnt voornamelijk te zijn gegaan over de vraag of Deurne wel haar aandeel moest bijdragen aan de kosten voor de ijkmeester van de Meijerij, want op 27 september 1763 werd een overeenkomst gesloten tussen de heer van Deurne, de gemeente Deurne en de ijkmeester van de Meijerij waarin bepaald werd dat weliswaar voortaan de heer van Deurne zijn eigen ijkmeester mocht aanstellen maar dat Deurne wel moest blijven bijdragen in de genoemde kosten.

Voor zover kan worden nagegaan werd in Vlierden Vlierden de ijk gedaan door de ijkmeester van de Meijerij. Gerard de Jong, de Vlierdense drossaard van 1737 tot 1743 was tevens ijkmeester-generaal van de Meijerij. In 1804 kwam het oude ijkreglement van 1681 te vervallen en mochten alle dorpen in deze zelf hun zaken regelen.

De laatste ijkmeester van Deurne was Adriaan Jan Ansems van de Mortel, aangesteld op 30 augustus 1806.
                       
  Deventer
Voor het jaar 1592 wordt als ijker genoemd Mr. Herman Potgieter.
IJkmerken; zoals blijkt uit gewichten in het museum de waag te Deventer en
het Provinciaals Museum Zwolle en Internet-museum Oudegewichtjes.nl
geijkt met stadswapen en Adelaar uit het stadswapen, terwijl als
goedkeuringsmerk het jaartal werd gebruikt.
 

  Dordrecht
In het museum Mr. Simon van Gijn te Dordrecht bevinden zich de standaarden van deze stad, bronzen krukgewichten van 25, 15, 10, 5, 4, 2, 1 en 1/4 pond, voorzien van het stadswapen en
het jaartal 1756.

Edam
In 1812 wordt aan de Prefect van het departement van de Zuiderzee als ijker opgegeven Nicolaas Franciscus Lammens die benoemd was op 12 maart 1801.

Enkhuizen
1752-1762 Jores Holmes. Waarschijnlijk overleden in 1762
1762-1779 Jacob de Jong. Benoemd 25 oktober 1762.
1769-1779 Roelof Blok Woutersz. Benoemd 5 juni 1769.
1779-1785 Wouter Blok Benoemd 31 december 1779
1785-      ? Wouter Blok Roelofsz. Benoemd 18 maart 1785 kleinzoon
                van Wouter Blokdie in 1785 bedankte.
IJkmerk: stadswapen ijkletter q met 1619.

Ferwerderadeel
1809 Sytze Hendriks Zijlstra

Franeker
1783 Pieter Klaases Reitsma

   Friesland
IJkmeesters-generaal
1656-1659 Funger Sickes
1659-1666 Melchior Lemmen
1666-1675 Pibe Wiaerda
1675-1691 Sixtus Siderius, een lodenblokgewicht uit 1684 (122 gram) bevindt zich in de
                  collectie Internet-museum oudegewichtjes.nl
1691-1693 Gerryt Tjeerds
1693-1702 Jan Juckes
1702-1729 Martinus Simons
1729-1799 Tjetse Taeckes Smedingh
1799-       ? Claes van Tuinen.

Gaasterland
1809 Gerryt Fellinga

  Goes
In 1625 wordt als ijker genoemd Baerent van Rijnenburgh,
tevens chirurgijn en landmeter.

Gouda
In 1625 wordt als ijker genoemd Baerent vanb Rijnenburgh, tevens chirurijn en landmeter.


   's-Gravenhage  (zie ook Den Haag)
Bij een onderzoek in het Gemeente archief van Den Haag bleek dat daar ook jaarletters werden gebruikt. Een publicatie van burgemeesteren uit het jaar 1670 schrijft voor dat de maten, ellen en gewichten moeten worden voorzien van de 'letter van dese Jaere'. In veel latere publicaties wordt de letter ook genoemd en daardoor kon voor de jaren 1735-1825 de volgende lijst worden opgesteld.
IJkmeesters
1717-1740 Govert van Berten. Benoemd 2 april 1717.
1740-1795 Joachim Lodewijk Loose
1795-1797 Andries Colombon. Deze komt in 1795 in de Herenboekjes reeds als ijker voor.
1816-1820 Pieter Rombouts. Benoemd 26 juli 1816. In 1820 benoemd tot adjuct-ijker in het arrondissement Den Haag. De ijkmeesters te Den Haag waren tevens concierge van het raadhuis.
Standaarden
'Door de vreindelykheid van den Ykmeester der Maaten en Gewigten in den Haag, Colombon, is het my geoorloofd gewesste de Standaards der Gewigten die in zyne bewaaring zyn nategaan', schrijfyt Van Swinden. Het waren koperen "blokgewichten" waarmee waarschijnlijk krukgewichten zijn bedoeld, van 15, 10, 5, 4, 3, 2, en 1 pond. Kopergietersmerk haan, waarvan alle onderdelen waren gestempeld met een ooievaar, het wapen van Den Haag.
Jaarletters                     
1737 B, 1741 D, 1743 E, 1745 F, 1749 H, 1751 K, 1757 N, 1759 O, 1761 P, 1763 Q, 1765 R,
1767 S, 1769 T,  1771 V, 1773 W, 1775 X, 1777 Y, 1779 Z, 1789 E, 1797 I, 1799 K, 1803  M,
1805 N, 1807 O, 1809 P, 1811 Q.

   Groningen
IJkmeesters
      ?-1644 Tonis Jansen
1645-1673 Jop Tonis
1674-1675 Jan Spandouw
1676-1682 Hindrick Wussum
1683-1725 Harmen Huisinge (of Huisinga)
1726-1738 Willem Wilphorst
1738-1779 Willem Liefsting (of Liefstink, ook wel Lieftink)
1780-1797 G.A. Zijtzema.
Hermanus Doll. In 1809 in functie. Datum van benoeming 16 novenber 1796.
H. Bellinga In 1819 in functie. Bellinga vertrok in 1820 uit Groningen in verband met zijn benoeming tot arrondissementsijker te Winschoten bij K.B. van 29 april van dat jaar.

In een rapport over de stadsambtenaren van 1816 (Resolutieboek van de Burgemeerters, 2 mei 1816) wordt opgemerkt dat aanvankelijkslechts één stadsijker wekzaam was die zowel de maten en gewichten als het vaatwerk ijkte maar dat de stedelijke overheid bij resolutie van 9 mei 1643 de posten had gescheiden.De betreking van de ijker de maten en gewichten werd later verenigd met die van 'cipier van de stadsgewaldige' welke finctionaris ook wel 'stadgewaldige' werd genoemd. De stadsgewaldige was een militaire gevangenis, meer een huis van bewaring dan een tuchthuis. De ambten van stadsgewaldigen en ijker der maten en gewichten zijn echter wederom gescheiden toen na 1795 de eerste functie een landsbetrekking werd. In 1816 werd voorgesteld om de post van ijker van het vaatwerk, zodra deze vacant kwam, weer te verenigen met die van stadsijker van maten en gewichten en zo geschiedde ook in 1819 toen de ijker der wijn-, bier- en botervaten, Arent Elsborg, overleed.

Wanneer de functies van stadsgewaldige en ijker van maten en gewichten zijn samengevoed is niet gebleken, maar in 1739 was dat al het geval. In dat jaar toch stelde de overheid op 3 september een instructie vast voor de 'stadsgewaldige', wroeger der gewichten, ijker der turfschepen, ellen en mate.

IJkmerken
De gewichten te Groningen werden geijkt met het hartschild uit het Groningse wapen terwijl als goedkeuring vóór 1750 een jaarletter, en vanaf 1750 de twee laatste cijfers van het jaartal werden gebruikt zoals blijkt uit enkele pijl en krukgewichten in de collectie van het Groninger museum en krukgewichten in de collectie van Internet-museum oudegewichtjes.nl.

Grootebroek
In 1812 wordt aan de Prefect van het departement van de Zuiderzee als ijker opgegeven Andies Swaan.

   Haarlem
Jacob Cornelis Schoneus en Willem Cornelisz Lakeman.
In de Burgemeesters resolutie van 17 juni 1610 worden J.C. Schoneus en W.C. Lakeman, tinnegieters genoemd als 'geadmitteerden op den ijck'.
       ?-1667 Dirck Deyman. Volgens de Burgemeesters resolutie van 8 september 1667 bedankt Dirck Deyman voor het ijkmeesterschap en verzoekt  dit te willen verlenen aan zijn neef Dirck Oosterlingh.

In 1812 worden 'les quarte Messagers de al Mairie', Hermanus van Hunsel, Jan Willem Greeff, Francois Balthazer Meylink en Pieter du Crocq Fils aan de Prefect van het departement van de Zuiderzee opgegeven als 'les personnes charées de la Vérification de l'étalonnage de Poid et Mesures.

IJkmerken
Op krukgewichten in het Frans Halsmuseum te Haarlem komt als ijkmerk het stadswapen voor. Men onderscheidde te Haarlem 'Zwaar of Amsterdamsch Gewigt', ook wel Waag-Gewigt gemoemdn en 'Ligte of Burger Gewigten'. De 'Ordonantie op het stuk van den ijk' van 1 mei 1751 bevatte de bepaling: 'Dat tot mindere dwaaling in het Zwaar en Ligt Gewigt, voortaan het Waag-Gewigtmet een Letter of Teken boven het jaarlijkse Teken van het Ligt Gewicht zal moeten gemerkt ebn onderschyden worden'. Op de bovenbedoelde krukgewichten komen de letters A, B, C, M en S voor. Dit zijn zonder twijfel jaarletteres.

Harderwijk
1559-1571 Jacob Peterszoon.
1572-1578 Jan Hertgerszoon.
1579-1586 Gerrit Rutgerszoon. Benoemd 11 juli 1579
1587-1594 Peter Petersz Pelser. Overleden 1594
1594-1609 Hermen Slotenmaker. Benoemd 8 juli 1594 in plaats van Peter Pelser
1609-1623 Jan Slotemaker. Benoemd 31 mei 1609 in plaats van zijn oom,
1623-1634 Gerrit Hendrichsen. Koperslager, benoemd 25 augustus 1623,
               ontslagen 12 november 1634
1634-1671 Jacob Jansen. Benoemd 12 november 1634 in de plaats van Gerrit Henricuz.
1671-1703 Aert den Slotenmaker. Beëdigd 30 augustus 1671
1703-1714 Willem Bodt. Beëdigd  11 april 1703
1714-1751 Cornelis Koninck. Beëdigd 17 spetember 1714
1751-1790 Aert Cornelissen Conninck. Benoemd 17 mei 1751, begraven 25 januari 1790.
1790-       ? Aert Kreenen.

Harlingen
In het archief van de gemeente Harlingen is de inventarislijst van de gereedschappen bewaard die in 1681 aan de ijker Abbe Auckes werden uitgereikt. 'Aenteekeninge van alle sodanige goederen en gereedtschappen, als AbbeAuckes yigter Stede Harlingen, bij 't aanvaerden sijner functie wegens de selve stadt ontvangen heeft, so volght'
Een metalen gewicht van 5 Pd.
Een dito a 25 Pd.
Een besloten gewicht dito a 16 Pd.
Een dito a II Pd.
Een ijseren stempel daer op St. Michel
Een groot en kleine Evenaer met haer Schalien noch vier beiteltjes ofte stempeltjes,
die twee met klein Harlinger wapen.
Een half kan.
Een mengelen.
Een half mengelen.
Een varndeltje.
Een stuivers en een half stuivers kantje.
Aldus gedaen, aengetekent, aen ijtigmeester Abbe Auckes overgelevert, op orde van de praesiderende Burgemeester Tjeerd Bouwens, den 16 December 1681 in kennisse van mij Gesworen Clereq Theodonis Theodori Posthumus 16 december 1681'.

IJkmeester
1803 Pieter Hibbes

   Haskerland
IJkmeester 16maart 1798 Bauke Sipkes.
Het wapen met de springende haas komt voor op loden gewichten van
1, 2 en 3 pond met de jaartallen 1691, en 1763 in het Fries Museum Leeuwarden.


    Hattem
Op een pijlgewicht in het museum komt als ijkmerk voor de leeuw uit
het Gemeentewapen.

Heerenveen
1795 Berendt Jacobs

Den Bosch (stad)
1573    Willem Goyarden (Goyart) Cangieter.
1600    Jacob Fernandes.
1703    Pieter Lepo.
1711    Willem van Coten.
1730    Stephanus Kerkhoven.

Ijkmerk: voor de stad Den Bosch is een Lindeboom.

   Hilvarenbeek
Bekend is een pijlgewichtvan 8 pond, kopergietersmerk: een zeemeermin.
IJkmerk een slang tussen twee wapenschilden; 1757.

Hindelopen
1806    Douwe Ottes

   Hoorn
IJkmeesters
Cornelis Poth
Hendrick Corneliszoon Poth
Claes Jansz Engelaman, benoemd 15 juni 1641
Jan Heinicke
Pieter van Ophem.
IJkmerk is de hoorn uit het stadswapen en als goedkeuringsmerken letters.
Deze merken komen voor op enkele kruk- en blokgewichten (West Fries Museum te Hoorn en Internet- Museum oudegewichtjes.nl). Op enkele blok- en krukgewichten in het Westfries museum en op krukgewichten van het internet-museum oudegewichtjes.nl komen de letters A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, O, P, Q, R, S, T, X, Y, en Z voor.
Het is eigenaardig dat op enkele gewichten de letters B, C, D en E dubbel of zelfs driemaal voorkomen.

Idaarderadeel
      ?-1803 Bendert Gerbens
1803-      ? Hendrik Pokkens Friesema

   Kampen
IJkmeesters
1470-????   Ricolt Potghieter. Benoemd ' Anno (14)70 Sabattopost Laurenttii '
1486-????   Brent Wyllemse. Aangesteld 7 oktober 1486
1540-????   Kempe Hillebrants. Aangesteld 6 februari1540
1542-1555  Gheert Rijnvis. Benoemd 19 juli 1542
1555-????   Jan Garbbrantssz Cannegieter. 'Anno XVCLV penultiam Julij is
                Jan Garbbrantssz Cannegieter angenoemen in den plaetse van Geert Rijnvis.'
1626-????   Geert Thonisz. Benoemd 18 december 1626
1667-????   Jan Ariaensen Broeckman. Beedigd 8 juni 1667
1676-1711   Adriaen Broeckman. Beedigd 8 februari 1676 ' als gesworen mede ijker sijn
                 vader ' Na het overlijden van zijn vader volgde hij hem als ijkmeester op
                 den 1sten april 1711 is dese bedieninge om reedenen in den requeste
                 vermeldt, gegeven aan de weduwe van Adriaen Broeckman, mits
                 gebruikende een beqwaam persoon tot voorschr. bedieninge '.
1724-????    Albert Bielevelt 'Den 25 augustus 1724 heeft Albert Bielevelt als door de
                  weduwe Broeckman aangestelt omme het Ikerschap in haar plaatse solange
                  zij leeft waar te neme, de eed daartoe staende gepraesteert '.
1734-1779    Gabriel ten Clooster. Beedigd 19 april 1734 na het overlijden van de
                  weduwe Broeckman.
1779-1791    Menso Lankhorst. Beedigd 9 december 1779. In plaats van 'wijlen de
                  gemeensman Gabriel ten Clooster '.
1791-1799    Jan Lankhorst Mzn. Beedigd 4 februari 1791. In plaats van zijn vader
                  Menno Lankhorst.
1799-????     Arnoldus Verver. Beedigd 22 november 1799. In plaats van
                  Jan Langkhorst Mzn.

Leeuwarden
IJkmeesters 
Volgens 2000 jaar gewichten in de Nederlanden van
1671- tot ???? Simon Abrahams, Huwt 1668, gestorven na 1698.
Echter, op de veilingsite Catawiki is in dec 2016 een lodenblokgewicht van Simon Abrahams geveild met de jaarstempel 1668 waarvan akte.
Op 02 januari 2019 stuurde W. de Haan een foto van een 1 pond lodenblokgewicht ijk afgeslagen door Simon Abrahams in 1671. Het stadswwapen 1658. Dit bewijst maar weer eens dat deze site nooit af is!

        
              
Leeuwarden, huismerk       Leeuwarden, G. Rosier

1733-1741 Gerrit Rosier. Benoemd 26 juli 1733
1741-1744 Rinnert Renema. In plaats van Rosier benoemd op 16 juli 1741
1744-1789 Wibrandus Wierdsma. In de plaats van Rinnert Renema benoemd op
                   27 maart 1744. Op 6 juni 1755 werd besloten om het ijken van de gewichten
                   en natte maten, ten behoeve van de stadsijker Wierdsma, te laten
                   verrichten door Adrianus Hak.
1789-????      Reinier Dorenbos. Benoemd op 13 maart 1789 in de plaats van
                   Wijbrandus Wierdsma.


             Leeuwarden          Leeuwarden Haersma
IJmerk
Het wapen van Leeuwarden. Dit komt voor op loden gewichten in het Fries Museum a, met jaartallen tussen 1783 en 1817; b, samen met een huismerk en het jaartal 1691; c, samen met het merk van Gerrit Rosier en het jaartal 1733; d, samen met het familiewapen Haersma en het jaartal 1738; e, op een bronzen krukgewicht van XXV pond met het jaartal 1786.

Leeuwarderadeel
1805    Sijne Jans Vonk

   Leiden
IJkmeesters

 1650   Gerrit Jansz. overleden 1654

 1654   Jan Gerrits Loffrijs, overleden 1656

 1658   J. v. Musschenbroek, overleden 1691

 1692   Cornelis Voegen, overleden 1698

 1698   Jan Voegen, overleden 1714

 1714   Gerard Voegen, overleden 1730

 1731   Cornelis Voegen, overleden 1762

 1763   Gerard Schoenmaker, overleden 1787

 1787   (J.) F. Waas


Lemsterland
1806   Jacob Smit

  Maastricht
8 juli 1816 werd hier tot verificateur van de maten en gewichten benoemd Pieter Reyniers die op 14 maart 1820 werd aangesteld tot arridissementsijker te Maastricht. Waarschijnlijk werden alle gewichten, óók de medicinale gewichten met het 'stadssterretje' geijkt. zijn.

Menaldumadeel
1808 Gerrit Dierks

Meppel
1796 Arend van der Veen

Middelburg
Maerten du Mont. Aan 'Marten Dumon' werd in 1608, 18 pond betaald voor het verzwaren en ijken van het stadsgewicht op de zwaarte van het Amsterdamse.

1648-164? Adolf Roelands. Benoemd 9 mei 1648
1721-1730 Jacobus de Bie.
1730-1731 Gideon de Haas.
1731-1742 Jacobus Gideons de Hase. Op 18 april 1733, 21 april 1736, 14 maart 1739
                  werd het ijken aan hem verpacht voor 85 pond Vlaams per jaar.
                  Op 17 maart 1742 ging hij de pacht voor zes jaar voor de zelfde som
                  'mids alle stadsgewigt voor niet ijkende'.
1742-1768 Weduwe Jac. Gideons de Hase. 'C. Stiffle Wed. de Haze het waarnemen
                  van den ijk der gewigten voor eeinige jaren geaccordeert mids
                  een knegt onder eede staande houde, 30 Juny 1742'.
                  Aan de Wed. de Haze werd de pacht telkens "gecontinueerd".
                  Op 26 maart 1768 'de Wed. Jac. de Haze ontslagen van de pacht van
                  den ijk op de gewigten op ultimo april aanstaande', werd besloten 'de
                  voorn. ijk publucq te verpagten'.
1768-1799 Jacobus de Mol. Pachter geworden  op 30 april 1768 voor 110 pond
                  Vlaams. In februari 1769 diende De Mol een request in waarin hij
                  maatregelen verzocht 'tegen de ingeslopene abuisen en kwade
                  practijken' bij de ijk van de gewichten.
                  Naar aanleiding daarvan werd in maart 1769 een nieuwe ordonnatie
                  vastgesteld. In 1771 en 1773 werd de pacht verlend voor de som van
                  110 pond per jaar.
1779-1791 Johannes Aelrichs.
1791-1795 Jacobus Sterk Jr.
1795-1796 Jan Ingelse en Zoon.
1796-1808 Willem Ingelse en Zoon.
1808-1817 Marinus van Hall.
1818-181? Wed. Marinus van Hall.
1819-1820 C.J. van Hall.

IJkmerken
Natte maten moesten te Middelburg in 1600 worden geijkt met de 'letter A benevens den burgt'. Zeer waarschijnlijk werd deze 'burgth', ontleend aan het stadswapen, ook op gewichten afgeslagen en in ieder geval werden op de gewichten letters als goedkeuringsmerk gebruikt. Op 22 september 1648 werd immers; 'Alle die zig met gewigten geneeren gelast deselfve te laaten ijken met de letter van den loopende jare'.

Moerkapelle en Wilde Veenen
Gerrit van Quaweegen en Jan Pols

Monnikendam
Zomermaand 1810 deelde Minister van Binnenlandse Zaken aan de Eerste Klasse van het Koninklijk Instituut het overlijden mee van Jan Karnemelk, ijkmeester te Monnikendam. Provisioneel werd met de werkzaamheden belast Gerrit Koomen.

Muiden
Grasmaand 1810 stelde Minister van Binnenlandse Zaken aan de Eerste Klasse van het Koninklijk Instituut in kennis van het overlijden van Gerrit Kok, ijkmeester te Muiden. Provisioneel werd met de waarneming van die post belast Maarten Schagen.

Plaatselijke ijkers en ijkletters N t/m Z (zonder Amsterdam) klik hier.